Kanker en bijwerkingen

Vermoeidheid bij kanker is een blijvend gevoel van uitputting dat te maken heeft met de ziekte zelf of de behandeling ervan. Het maakt het lastig om normaal te functioneren en is anders dan gewone vermoeidheid omdat het intenser is, langer aanhoudt en moeilijker te verlichten is met rust of slaap.  

Vermoeidheid bij kanker heeft verschillende vormen:  

• Lichamelijke vermoeidheid: de patiënt voelt zich moe in het lichaam.  
• Mentale vermoeidheid: de patiënt heeft moeite om helder te denken. 
• Emotionele vermoeidheid: de patiënt voelt zich emotioneel uitgeput.
• Verminderde interesse en motivatie: de patiënt heeft minder zin in dingen en voelt zich minder gemotiveerd.

Veel mensen met kanker hebben last van vermoeidheid, en het kan een grote invloed hebben op de kwaliteit van leven en het dagelijks functioneren van de patiënten en hun naasten. Behandeling van vermoeidheid is moeilijk omdat we niet precies weten waarom het gebeurt en er vaak meerdere factoren een rol spelen. 

Vermoeidheid komt voor in alle stadia van kanker, maar hier richten we ons op de vermoeidheid van de palliatieve patiënt. 40% tot 100% van de patiënten met uitgezaaide kanker, ervaren vermoeidheid. Gemiddeld heeft 74% van de patiënten last van vermoeidheid. In de laatste veertien dagen voor het overlijden stijgt dit percentage tot 86%. Vrouwen geven vaker vermoeidheid aan dan mannen, en jongere patiënten ervaren het vaker dan oudere patiënten. Vermoeidheid bij ouderen wordt soms onderschat, omdat ze geneigd zijn hun vermoeidheid toe te schrijven aan hun leeftijd. 

Wat kan de patiënt doen?

• Er bestaan verschillende medicatie die kunnen helpen om vermoeidheid te verminderen, maar wat helpt, verschilt per patiënt. Praat hierover met de behandelende arts. 
• Balans vinden tussen fysieke activiteit en rust.

• Focus op wat wel nog kan.  
• Stel prioriteiten.  
• Volg een vast dagritme.

• Wissel lichamelijke, sociale, cognitieve en ontspannende activiteiten af.

• Training  

• Volg een trainingsprogramma met kinesist of revalidatieprogramma, aangepast aan wat jij aankan. 
• Als je vaak in bed ligt, probeer dan zo veel mogelijk op te staan.

• Zoek ontspanning zoals een massage, visualisatie, naar muziek luisteren, of lezen.
• Praat met iemand die je kan helpen met de emotionele kant van vermoeidheid.
• Als je werkt, overleg dan met je arts, arbeidsgeneesheer of mutualiteit over een aangepast werkschema. 

Haaruitval tijdens chemotherapie is bijna altijd tijdelijk, maar het kan als zeer confronterend worden ervaren. Er zijn verschillende opties om hiermee om te gaan. Sommigen kiezen voor een pruik. Anderen bedekken hun hoofd liever met sjaaltjes, hoeden, voorgeknoopte kapjes enzovoort;

Verschillende mutualiteiten betalen een deel van de kosten voor een pruik terug. Hieraan zijn een aantal voorwaarden verbonden. Vaak is een percentage van kaalheid nodig en hangt er een maximumbedrag aan vast. 

Lees hier meer over de financiële tussenkomsten.

Wimpers en wenkbrouwen:

Wimpers en wenkbrauwen kunnen los laten door chemotherapie. Dit gebeurt vaak wat later dan het uitvallen van het hoofdhaar. Wimpers en wenkbrauwen zijn sprekend voor het gezicht. Camouflage van wimpers of wenkbrauwen kan door middel van make-up, kunstwimpers en -wenkbrauwen en tatoeage/permanente make-up. Indien dit je stoort, kan je terecht bij een (gespecialiseerde) schoonheidsspecialist hoe het verlies van wimpers of wenkbrauwen met make-up zo goed mogelijk te camoufleren is.

Brontekst: Hier worden ook tussenkomsten besproken. Weet wel dat deze gelden in Nederland, niet in Vlaanderen.

Een groot deel patiënten ervaart lymfoedeem als gevolg van een kankerbehandeling, vaak gekend als een ‘dikke arm’ of ‘dik been’. Dit kan het vinden van passende kleding moeilijk maken.

Wat is lymfoedeem?

Lymfoedeem ontstaat door de ophoping van lymfevocht in weefsels, als gevolg van een verstoring in het transport of de afvoer van het lymfevocht. Dit kan leiden tot zwelling op verschillende plaatsen in het lichaam, bij kankerpatiënten vooral in de armen of benen. Het kan ook ontstaan in de borstkas, schaamstreek of het gezicht. 

Hiervoor bestaat aangepaste kledij. Deze is ontworpen met wijder vallende mouwen en heeft geen spannende pijpen, waardoor het comfortabeler is. 

Meer informatie over lymfoedeem

Hier vind je meer informatie.

De behandeling van kanker heeft vaak aanzienlijke gevolgen op je lichaam. Denk aan chemo. Deze behandelingen maken geen onderscheid tussen tumorcellen en andere snel delende cellen in het lichaam, zoals de cellen die de huid en nagels vernieuwen. Hierdoor ervaren veel mensen uitdroging en verhoogde gevoeligheid van de huid. 

Hoe kan je als mantelzorger of als patiënt zelf de huid verzorgen?

We geven enkele tips:

• Reinig de huid elke avond met zachte reinigingsmelk.
• Hydrateer je huid zowel ‘s ochtends als ‘s avonds met een hydraterende melk of crème, vooral na het nemen van een douche of bad.
• Kies voor een douche in plaats van een bad en gebruik lauw water. Te veel en te warm water droogt de huid enkel maar meer uit.
• Gebruik verzorgingsproducten (zoals crèmes, lotions, zeep, shampoo) met een neutrale pH-waarde. Vraag advies aan je apotheker of het verzorgend team bij het kiezen van geschikte producten, vooral als je last hebt van rode plekken, bloedingen of jeuk bij het scheren of epileren. 
• Vermijd blootstelling aan de zon en gebruik als je naar buiten gaat, om de twee of drie uur een zonnecrème met een hoge beschermingsfactor (50+). Vraag ook hier zeker raad bij je zorgverlener.
• Gebruik geen chemische parfums of deodorants. 
• Kies hydraterende make-up producten, zoals vloeibare fond-de-teint in plaats van poeder, om extra uitdroging te vermijden.

Sommige vormen van chemotherapie veroorzaken afwijkingen aan de nagels, zoals ribbels, broosheid of nagels die loskomen. 

Hand- en voetkoeling kan eventueel helpen om dergelijke problemen te voorkomen, maar het is oncomfortabel en de doeltreffendheid is niet gegarandeerd. De handen en/of voeten worden dan gekoeld met een (hand)schoen met koelvloeistof.

Enkele tips voor patiënten om de nagels te verzorgen:

• Week je handen en/of voeten enkele minuten in lauw water voordat je je nagels knipt. 
• Gebruik een nagelvijltje in plaats van een schaar. 
• Masseer je nagels regelmatig met lichaamsolie. 
• Vraag advies aan je apotheker of het verzorgend team.
• Gebruik nagellak die de nagel verstevigt.

Bron: Stichting tegen Kanker 

Informatie: Kanker – lief voor je lijf – beauty

Bekijk de brochure van Stichting tegen Kanker: Download de brochure